İran için dünya hâlâ masada

2 Nisan 2015 00:00 Kategori:Dünya

İran ile P5+1 ülkeleri arasında Tahran’ın nükleer programını sınırlayacak çerçeve anlaşma için yapılan müzakereler daha önce belirlenen 31 Mart tarihi sonrasına sarkarken; tarafların anlaşmaya yaklaştıkları, ancak bazı görüş ayrılıklarının sürdüğü belirtildi. Müzakerecilerin İsviçre’nin Lozan kentindeki görüşmeleri, 31 Mart’ı, 1 Nisan’a bağlayan gece geç saatlere kadar sürerken, taraflar görüşmelerde “bazı ilerlemeler kaydedildiğini, dolayısıyla devam edeceğini” belirtti.

İran ile Rusya’dan, tarafların uzlaşacağına dair iyimser mesajlar gelirken, ABD ve Avrupalı müttefikleri daha temkinli açıklamalar yaptı. İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi (ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa) ve Almanya’dan oluşan P5+1 ülkeleri arasında, Tahran’ın nükleer programının askıya alınması karşılığında İran’a yaptırımların kaldırılması için günlerdir müzakereler sürüyor. Amaç bu etapta bir çerçeve anlaşma üzerinde uzlaşmak. Böylece 1 Temmuz itibariyle de nihai anlaşmaya ulaşılmasının kapısı aralanacak. Anlaşmayla, İran’ın nükleer programıyla ilgili 12 yıllık açmazın sona ermesi ve Batı ile Tahran arasındaki buzların erimesi bekleniyor. Ayrıca Ortadoğu’daki gerilimin de azalması öngörülüyor.

İRAN ISRARCI

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, müzakerecilerin “tüm temel unsurlarda” anlaştığını ifade ederken, İran dışişleri bakanı taslak anlaşmanın hazırlanabileceği noktasına gelindiğini söyledi. Ancak görüşmelere yakın bir kaynak, böyle bir uzlaşı olmadığını savunurken, bir Fransız yetkili Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius’un görüşmelerden ayrıldığını ve “faydalı” olacak bir zamanda müzakerelere döneceğini ileri sürdü. Almanya Başbakanı Angela Merkel ise, İran’ın nükleer silahlanmaya erişiminin olmaması gerektiğini belirterek, “Sanıyorum yolun büyük bölümü geride kaldı” dedi. İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond da, “bir çerçeve oluşturulduğunu; ancak temel konularda çalışmaların devam etmesi gerektiğini söyledi. Müzakereci Abbas Arakçi, “Görüşmeleri çarşamba gecesine kadar tamamlamayı umuyoruz… Finans, petrol ve banka sektörüne yaptırımların kaldırılmasında ısrarcıyız… Diğer yaptırımlarda da çerçeve bulunması gerekiyor. Santrifüj araştırmalarına devam etmekte de ısrarcıyız” dedi. Batılı ülkeler İran’ın uranyum zenginleştirme orannı yüzde 5’in altında tutmasını istiyor. Uranyum zenginleştirme işleminin yapıldığı cihaz olan santrifüjler de müzakere konusu. Bir diğer anlaşmazlık da anlaşmanın süresiyle ilgili. Batı ülkeleri, nihai anlaşmanın İran’ın nükleer programını en az 10 yıl kontrol altında tutmasını istiyor. İran ise 8 yılda ısrarcı.

REUTERS/TARAF